منبع: روزنامه اعتماد
شنبه ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۷
هگل به روايت آدورنو
تئودور آدورنو در ١٤ نوامبر ١٩٥٦، به مناسبت صدوبيست‌وپنجمين سالمرگ هگل، در دانشگاه آزاد برلين سخنراني‌اي ايراد كرد كه بنا بود به ابعاد و سويه‌هاي فكري هگل اختصاص داشته باشد. در همان ايام همين مباحث و ديگر مسائل و موضوعات را به نحوي مبسوط‌‌تر در قالب درسگفتاري راديويي مطرح كرد. از آنجا كه مباحث سخنراني دانشگاهي و درسگفتار راديويي عميقا به هم ارتباط داشتند، آدورنو مضامين اين دو را، به علاوه «اضافاتي مهم» در قالب تك‌نگاري‌اي با عنوان «سويه‌هاي فلسفه هگل» گرد هم آورد.
تئودور آدورنو در اين كتاب، برحسب قرائت خاص خودش از ايدئاليسم آلماني به طور كلي و فلسفه هگل به طور خاص، آن هم قرائتي كه به اقتضاي فشردگي فضاي نوشتار هيچگاه آنقدرها بسط نمي‌يابد و صرفا به اشاره برگزار مي‌شود، پاره‌اي از تعيين‌كننده‌ترين پروبلماتيك‌هاي فلسفه هگل- و نيز ديگر فلسفه‌هاي ايدئاليسم آلماني: كانت، فيشته و شلينگ- را برجسته مي‌كند، و البته به سرعت از روي آنها مي‌پرد، تا در نهايت گرهگاه‌هاي اين فلسفه را به يكديگر وصل كند و انسجام منطقي آن و در عين حال تنش دروني‌اش را نشان دهد.
«سويه‌ها» اثر تئودور آدورنو با ترجمه محمدمهدي اردبيلي، حسام سلامت و يگانه خوبي به تازگي توسط انتشارات ققنوس منتشر شده است.
زبان هايدگر
ژان‌ماري ويس در «واژه‌نامه هايدگر» مي‌كوشد به زبان هايدگر نزديك شود و واژه‌ها يا به بيان خود هايدگر، «مفاهيم بنيادين» اين زبان را تبيين كند. البته نه با ترجمه صرف كه از عهده چنين كاري برنمي‌آيد بلكه از طريق برقراري ديالوگي ميان زبان فرانسه و زبان آلماني، ديالوگي كه از محدوده‌هاي يك زبان فراتر مي‌رود و واژه‌ها را به روشنايي سرآغازين‌شان در «سرآغاز نخست» انديشه در يونان بازمي‌گرداند. اين ديالوگ زبان فرانسه را به «پاس‌دادن» ميان زبان يوناني و زبان آلماني وارد مي‌كند و از اين راه تلاش مي‌كند واژه‌ها و مفاهيمي را روشن كند كه هايدگر براي اشاره به «فراگذار» از سرآغاز نخست انديشه غربي به «سرآغاز ديگر» به كار مي‌برد.
اين واژه‌نامه مفاهيم دوره‌هاي متفاوت كار فكري هايدگر را دربرمي‌گيرد و مي‌كوشد اين مفاهيم را تا حد امكان با زباني روشن اما دقيق به بيان آورد. زبان هايدگر، اگرچه باطنا نوعي ديالوگ است، واژگاني را نيز در بر دارد كه در كتاب حاضر سعي شده با فهميدن آنچه خود او دوست داشت «مفاهيم بنيادين» بنامد، حدود آنها مشخص شود.
